Modernizacja zbiornika retencyjnego Migny

CHARAKTERYSTYKA INWESTYCJI OBIEKTU BIORĄCEGO UDZIAŁ W KONKURSIE MODERNIZACJA ROKU 2021
Nadleśnictwo Orneta położone jest na Równinie Orneckiej stanowiącej fragment Niziny Staropruskiej, która prawie jest pozbawiona jezior, natomiast ma dobrze rozwinięty system dolin. Obszar ten przecinają rzeki Wałsza i Drwęca Warmińska, wraz z bardzo licznymi mniejszymi dopływami. Wszystkie te cieki wpadają do Pasłęki, która uchodzi do Zalewu Wiślanego. Takie warunki hydrologiczne stwarzają doskonałe możliwości do spowalniania odpływu wód w ramach budowy obiektów małej retencji.
W okresie przedwojennym w tym rejonie istniały liczne sztuczne zbiorniki retencyjne, które stanowiły wzbogacenie krajobrazu i zwiększały różnorodność biologiczną. Od czasu II Wojny Światowej system zbiorników wodnych funkcjonujący w dorzeczu Pasłęki nie był nаlеżyсie konserwowany i ulegał degradacji. Po dawnych zbiornikach pozostały rozmyte groble, zniszczone zastawki a dno wielu zbiorników porosły drzewa i krzewy. Istotnie obniżyła się pojemność retencyjna tego rejonu i obniżyły walory przyrodnicze wskutek ubytku biotopów wodnych i związanych z nimi gatunków flory i fauny. Uległ również obniżeniu poziom wód gruntowych o około 1,5 metra, co spowodowało przesuszenie i degradację biotopów podmokłych i osłabiło drzewostany. Dlatego Nadleśnictwo Orneta już od 1998 r. wykonuje i odtwarza obiekty małej retencji, korzystając z dofinansowania z różnych źródeł: WFOŚiGW, Ekofunduszu, Unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Do 2020 r. Nadleśnictwo Orneta wykonało lub odbudowało 16 zbiorników wodnych o różnej wielkości oraz wiele innych urządzeń wodnych np.: zastawki, progi wodne, bystrotoki, brody. Efektem tych działań było zretencjonowanie prawie 0,5 miliona m3 wody.
Biorąc pod uwagę doświadczenie nabyte podczas poprzednich inwestycji, Nadleśnictwo w 2020 r. zrealizowało projekt pod nazwą „Zbiornik retencyjny Migny" w ramach Kompleksowego projektu adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych w Lasach Państwowych. Przedsięwzięcie jest współfinansowane ze środków Unijnych w ramach II osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska.
Głównymi przesłankami wykonania tej inwestycji było zatrzymanie wody w odtworzonym zbiorniku wodnym. Działania te w skali całego
kraju mają m. in. ograniczać wpływ zjawisk ekstremalnych takich jak susze, wynikające z tego zagrożenie pożarowe lasów, zmniejszyć spadek poziomu wód gruntowych oraz przesuszanie siedlisk, zahamować pogorszenie zdrowotności drzewostanów oraz zubażanie różnorodności biologicznej. W skali lokalnej głównymi efektami jest podniesienie poziomu wód powierzchniowych i gruntowych, a co za tym idzie uregulowanie, stosunków wodnych w obrębie łąk, na których znajduje się zbiornik i pobliskich gruntów leśnych. W konsekwencji działań będzie następowała poprawa warunków wzrostu i zdrowotności drzewostanów, zwiększenie różnorodności ekosystemów rolno-łąkowych. Również spodziewanym efektem będzie stopniowe zwiększanie bioróżnorodności flory i fauny związanej z tego typu zbiornikami. Wśród wielu gatunków można wymienić płazy: traszkę grzebieniastą i zwyczajną, kumaka nizinnego – który jest gatunkiem ważnym dla Wspólnoty Europejskiej, wymagającym ochrony obszarowej i ścisłej, z ptaków warte wymienienia są orlik krzykliwy, którego ostoja na północy Warmii i mazur jest najważniejsza w Polsce i jedna z najważniejszych w Europie i bocian czarny - płochliwy i rzadki krewniak bociana białego.
Decyzją Starosty Lidzbarskiego Nr OR/30/2019 w dniu 01.02.2019 uzyskano pozwolenie na budowę, natomiast prace rozpoczęto w grudniu 2019 r. W ramach przedsięwzięcia budowlanego zrealizowano:
− odbudowę zniszczonej grobli,
− odmulenie czaszy zbiornika,
− utworzenie łagodnych skarp zbiornika,
− budowę mnicha piętrzącego,
− zabezpieczenie rowu odprowadzającego wody ze zbiornika.
Prace ziemne dobiegły końca w kwietniu 2020 roku i rozpoczęto piętrzenie wody. Od 15.06.2020 roku zbiornik retencyjny Migny zajmuje powierzchnię ok. 0,90 hektara. Średnia głębokość zbiornika wynosi 1,5 m, spiętrzenie maksymalnie wynosi 3 m, zaś pojemność zbiornika ok. 13 tysięcy m3 wody.
Zastosowane rozwiązania miały za zadanie modernizację istniejących elementów zagospodarowania, w związku z czym nie ingerują zasadniczo w istniejący krajobraz oraz nie zmieniają przeznaczenia terenu, w efekcie robót modernizacyjnych wzrosła atrakcyjność terenu.
Wykonano nietypowe rozwiązanie umożliwiające przelew nadmiaru wody ze zbiornika w postaci kaskadowego spustu, który wkomponowuje się w krajobraz otoczenia inwestycji.
Wykonawcą modernizacji zbiornika był Rejonowy Związek Spółek Wodnych Zakład Eksploatacji Systemów Melioracyjnych w Braniewie. Współpraca i jakość prac wykonanych przez Przedsiębiorstwo należy ocenić z najwyższym uznaniem, o czym może się przekonać każdy odwiedzający ten teren. Dzięki dużemu doświadczeniu Wykonawcy i dobrej organizacji pracy inwestycja przebiegała bez zakłóceń, a wszystkie problemy były rozwiązywane na bieżąco.
Wartość projektu pn. „Zbiornik retencyjny Migny" wyniosła 458 708,19 złotych.
Na zakończenie warto dodać, że realizacja projektu pod nazwą „Zbiornik retencyjny Migny" nie była jedyną inwestycją Nadleśnictwa Orneta w 2020 roku związaną z małą retencją.
Na terenie podmokłych łąk leżących w Leśnictwie Taftowo w ramach Projektu pod nazwą „Przebudowa systemu melioracyjnego łąk w leśnictwie Taftowo na cele przyrodnicze” wykonano kompleks 9-ciu oczek wodnych o łącznej powierzchni 2,10 ha i około 23 tys. m3 zretencjonowanej wody. Uważamy, że zrealizowane przedsięwzięcie przyczyni się do zwiększenia możliwości retencyjnych obszaru objętego projektem oraz nastąpi częściowa regeneracja zdegradowanego torfowiska przejściowego oraz obszaru źródliskowego.
Decyzją Starosty Lidzbarskiego Nr OR/211/2019 z 31.07.2019 roku uzyskano pozwolenie na budowę, natomiast prace rozpoczęły się we wrześniu 2020 roku. W ramach projektu pn. „Przebudowa systemu melioracyjnego łąk w leśnictwie Taftowo na cele przyrodnicze” wykonano następujące prace budowlane:
− zbiorniki wodne o powierzchni nieprzekraczającej 0,3 ha każdy
− progi i przetamowania na istniejących rowach melioracyjnych,
− nowe rowy (łapacze) kierujące wody do projektowanych zbiorników.
Prace ziemne zakończono w listopadzie 2020 roku i rozpoczęto gromadzenie wody na powstałych obiektach. Wykonawcą projektu pn. „Przebudowa systemu melioracyjnego łąk w leśnictwie Taftowo na cele przyrodnicze” był również Rejonowy Związek Spółek Wodnych Zakład Eksploatacji Systemów Melioracyjnych w Braniewie a wartość projektu tego projektu wyniosła 1 528 617,15 złotych.