Fort nr 31 "Św. Benedykt" - Kraków

Fort nr 31 „Św. Benedykt” – Kraków, Wzgórze Lasoty

Lokalizacja i historia

Fort nr 31 „Św. Benedykt” to jeden z kluczowych elementów Twierdzy Kraków, wybudowany w latach 1853–1856 na Wzgórzu Lasoty w dzielnicy Podgórze.

Obiekt został zaprojektowany przez krakowskiego architekta Feliksa Księżarskiego, twórcę m.in. projektu Fortu 2 „Kościuszko”. Fort jest przykładem wieży artyleryjskiej typu „maksymiliańskiego” – unikatowej w Europie konstrukcji, charakteryzującej się szesnastobocznym planem i wewnętrznym dziedzińcem. To jedyny zachowany fort tego typu w Polsce.

  • Początkowo pełnił funkcje obronne, chroniąc przedpole łączące Podgórze z Krakowem oraz zabezpieczając Trakt Lwowski.

  • Po rozbudowie III pierścienia Twierdzy Kraków (ok. 1895 r.) utracił znaczenie bojowe i został przekształcony w koszary.

  • Po 1918 roku służył jako budynek mieszkalny – aż do 1984 roku.

Dane techniczne

  • Lokalizacja: ul. Porucznika Stawarza 29, 30-540 Kraków, dzielnica Podgórze, Wzgórze Lasoty

  • Wysokość wieży: ok. 15,5 m

  • Średnica wieży: 38 m

  • Powierzchnia całkowita: ok. 1500 m²

  • Powierzchnia zabudowy: ok. 2116 m²

  • Powierzchnia terenu: ok. 7884 m²

  • Konstrukcja: dwukondygnacyjna wieża artyleryjska z cegły, na planie szesnastoboku z centralnym dziedzińcem

  • Tarasy obronne: na szczycie wieży – dla artylerii (od czoła) i piechoty (od zapola)

  • Most zwodzony: wewnętrzny, wbudowany w sieni – unikatowy element konstrukcyjny

  • Stan zachowania: dobry, z oryginalnymi elementami (most zwodzony, portale, stolarka bram)

  • Adaptacja:

    • 1905 r. – funkcje koszarowe,

    • po 1918 r. – cele mieszkalne (do 1984 r.)

  • Aktualny stan: w trakcie renowacji; planowane centrum edukacji z zakresu nauk ścisłych dla dzieci i młodzieży

Renowacja i przyszłe przeznaczenie

W latach 2024–2025 przeprowadzono gruntowną renowację elewacji, obejmującą m.in.:

  • konserwację ceglanych murów,

  • wymianę uszkodzonych elementów kamieniarki,

  • odtworzenie strzelnic w trzech osiach parteru.

Prace odbywały się pod nadzorem konserwatorskim, a środki na ten cel pochodziły z dotacji Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.

Po zakończeniu remontu fort zostanie zaadaptowany na:

  • centrum edukacji nauk ścisłych dla dzieci i młodzieży (operator obiektu będzie: Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie),

  • przestrzeń ekspozycyjną,

  • małą kawiarnię na parterze.

Dostępność

  • Obiekt jest zamknięty dla turystów z powodu trwającego II etapu remontu (od września 2025 r., potrwa 2–3 lata).

  • Dostęp do wnętrza jest ograniczony, jednak odbywają się wydarzenia dla mieszkańców i turystów.

Przykład wydarzenia:

  • 20 lipca 2025 r. –odbył się dzień otwarty, w programie:

    • zwiedzanie fortu z przewodnikiem,

    • spotkania z rekonstruktorami historycznymi,

    • wystawa uzbrojenia z XIX i XX wieku.

 

zgłoś obiekt w budowie - wystarczy kliknąć