BIOTEKA. Zielona Biblioteka Lublin

Modernizacja inspirowana rewitalizacją.

Niewątpliwie w każdym projekcie najważniejsza jest inspiracja. W przypadku Bioteki była nią niezwykle udana rewitalizacja XIX wiecznego Ogrodu Saskiego, zwanego też zielonym sercem Lublina. Rewitalizacja miała miejsce na przełomie 2012/13 roku i spotkała się z bardzo pozytywnym odbiorem Lublinian. Zarówno Ogród jak i Bioteka znajdują się w samym centrum Lublina i sąsiadują ze sobą „przez drogę”. Biblioteka miała być swoistym i całorocznym przedłużeniem Ogrodu. Od dnia otwarcia pełni misję edukacyjną w zakresie budowania świadomości ekologicznej oraz aktywnie promuje cele Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. Program realizowany przez bibliotekarzy wspiera ideę uczenia się przez całe życie. Warto też wspomnieć, że działania edukacyjne prowadzone są we wszystkich grupach wiekowych.

Jakość architektoniczna

Jako projektanci postanowiliśmy, że wnętrza nowo projektowanej biblioteki będą naturalną kontynuacją Ogrodu Saskiego, a materiałami, jakich użyjemy będą drewno, beton (współczesny kamień) oraz duże ilości zieleni. Bardzo zależało nam aby projekt powstał w duchu idei zrównoważonego rozwoju, dlatego w założeniu materiały takie jak farby, mikrocement itp. miały być ekologiczne oraz wysokiej jakości, a deski użyte do wykończenia wnętrz z odzysku (opalanie desek dało efekt nie tylko estetyczny ale w naturalny sposób zwiększyło ich żywotność). Instalacje wewnętrzne (wentylacja mechaniczna, kanalizacja, C.O., elektryczna) zostały zmodernizowane, co poprawiło ich trwałość i efektywność. Oświetlenie zostało podzielone na sekcje, którymi można sterować w zależności od potrzeb. Możliwe jest ustawienie intensywnego światła LED o neutralnej barwie do czytania i pracy, lub dekoracyjnego i ciepłego światła LED o niskim natężeniu, gdy nie potrzebujemy mocnego oświetlenia. „Zielone wyspy” na suficie w naturalny sposób poprawiają akustykę wnętrz, bez konieczności stosowania dodatkowych paneli wygłuszających. Jest również dodatkowy akcent w postaci tzw. hydrościanki, czyli ściany z zamkniętym obiegiem wody, który wprowadza kolejny element natury we wnętrza. Przepływające pęcherzyki powietrza w hydrościance generują przyjemny i kojący dla użytkowników biblioteki, szum. Projektując inspirowaliśmy się IFLA* Global Vsion po to aby Bioteka spełniała najnowcześniejsze standardy i jednocześnie była próbą wyznaczenia nowego, „zielonego” kierunku w projektowaniu nowoczesnych bibliotek, nie tylko w Polsce.
*Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich.

Nowatorskie pomysły

Instytucja kultury w miejscu kultowej karczmy – czy to mogło się udać?
Sam lokal ma ciekawą historię, w latach '60 powstał tam Fafik, a potem Karczma Słupska, która przez kilka dekad funkcjonowania dorobiła się statusu kultowej. Chyba nie ma mieszkańca Lublina, który by jej nie kojarzył chociaż z nazwy. Po zamknięciu karczmy, lokal przez wiele lat stał pusty. Powstawały coraz to nowe pomysły na zagospodarowanie, a oczekiwania społeczne rosły. Największym wyzwaniem była wspomniana presja społeczna. W mediach regularnie pojawiały się artykuły powodujące spekulacje na temat tego co może albo co powinno powstać w tym miejscu. Szczerze mówiąc początkowo nawet obawiałem się tego projektu bo wiedziałem, że zostanie wystawiony na ogromną krytykę, ale kiedy już zaczęliśmy projektować wiedzieliśmy, że w takim miejscu musi powstać coś wyjątkowego. Stworzenie instytucji kultury w lokalu tak silnie zakorzenionym, w świadomości mieszkańców Lublina jako miejsce rozrywki, osobiście uważam za bardzo odważne i słuszne posunięcie.
Nowatorskim pomysłem jest również, autorski pomysł bibliotekarzy, czyli kwiatodzielnia z ang. Plant Swap. Jest to bliźniacza idea do bookcrossingu tylko w tym przypadku mieszkańcy Lublina wymieniają się roślinami. Każdy może przynieść i zostawić dowolną roślinę, a w zamian zabrać do domu inną. W tym celu jest zaprojektowany specjalny kącik znajdujący się zaraz po wejściu do biblioteki.

Wartość społeczna

Największą wartością społeczną jest to, że mieszkańcy Lublina zyskali w samym centrum swojego miasta, nowoczesną oraz „zieloną” instytucję kultury, prężnie propagującą wszelkie idee związane z ekologią. Edukacja ekologiczna jest prowadzona we wnętrzach inspirowanych naturą co podkreśla spójność ideologiczną Bioteki.
Ciekawą inicjatywą jest również fakt, iż wszystkie rośliny znajdujące się w Biotece zostały zebranie w czynie społecznym od mieszkańców Lublina. Akcja ta spotkała się z ogromnym zainteresowaniem mieszkańców i niewątpliwie pogłębiła ich więź z tym miejscem. Każdy może przyjść o zobaczyć „swoje” rośliny we wnętrzach Bioteki.

Przestrzeń edukacyjna

Biblioteka została funkcjonalnie podzielona tak, aby jednocześnie mogły być prowadzone różne formy aktywności dla różnych grup wiekowych. Zieleń, odpowiednio rozmieszczone regały oraz lokalizacja poszczególnych stref zapewniają wzajemne oddziaływanie akustyczne zredukowane do minimum. W związku z powyższym w bibliotece można bez problemu organizować nie tylko warsztaty grupowe, ale także zapewniono przestrzeń do nauki indywidualnej. Program realizowany przez bibliotekarzy wspiera ideę uczenia się przez całe życie. Dodatkowo realizowane są inicjatywy edukacyjne i kulturalne proponowane przez lokalnych aktywistów i przedstawicieli organizacji pozarządowych. Połączenie literatury, technologii i ekologii sprawia, że biblioteka staje się przestrzenią zaangażowaną społecznie. Dzięki temu społeczność lokalna może inicjować procesy edukacyjne.

Digitalizacja

Jednym z ważnych obszarów działalności Bioteki jest podnoszenie kompetencji cyfrowych w społeczności, na rzecz której działa. W przestrzeni biblioteki zaprojektowano salę komputerową z 6 stanowiskami komputerowymi. Jedno ze stanowisk przystosowane jest dla osób niepełnosprawnych (wyposażone jest w klawiaturę kontrastową oraz Big Track). Dodatkowo, przy wejściu do biblioteki znajduje się stanowisko multimedialne z katalogiem bibliotecznym. Zostało ono również przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wypożyczanie i rezerwacja zbiorów odbywa się za pomocą systemu bibliotecznego PROLIB. Użytkownicy biblioteki mogą korzystać z tabletów oraz robotów edukacyjnych Photon i Genibot. W zbiorach biblioteki znajdują się książki z aplikacjami do rozszerzonej rzeczywistości. Organizowane są warsztaty i szkolenia z zakresu kompetencji cyfrowych, a także warsztaty kodowania i programowania. Oprócz bogatego księgozbioru stacjonarnego, biblioteka oferuje również dostęp do e-booków za pośrednictwem platformy Legimi. W ofercie znajduje się również usługa skanowania i kolorowania archiwalnych fotografii przyniesionych przez użytkowników.

Globalna Wizja IFLA oraz cele Agendy 2030

Agenda 2030 i Global Vision IFLA są realizowane w Biotece szczególnie poprzez działalność edukacyjną i informacyjną. Posiadane zbiory, infrastruktura i wyposażenie pozwalają na prowadzenie szerokiej gamy działań w zakresie edukacji różnych grup wiekowych i społecznych. Prowadzone są warsztaty i szkolenia (zarówno online, jak i offline), szczególnie w odniesieniu do ekologii, krytycznego podejścia do informacji, rozwoju kompetencji cyfrowych (w tym bezpieczeństwa cyfrowego i cyfrowego dobrostanu) oraz edukacji dla tolerancji. Bioteka jest miejscem egalitarnym, otwartym dla każdego użytkownika. Dzięki dostępności architektonicznej i cyfrowej oraz dostępności zbiorów wspierana jest także edukacja osób z niepełnosprawnościami. Prowadzone są działania, które animują, aktywizują i integrują społeczność lokalną. Ponadto bibliotekarze edukują osoby z całego kraju poprzez działania online. W Biotece, oprócz tradycyjnych zbiorów (książki, gazety, muzyka, e-booki, audiobooki, filmy, gry planszowe), działa Plant Swap - punkt wymiany zielonych roślin. Użytkownicy mają również dostęp do sprzętu cyfrowego, tj. komputerów, tabletów, robotów edukacyjnych, płytek Makey Makey itp.. Bibliotekarze stale podnoszą swoje kompetencje na krajowych i zagranicznych szkoleniach i seminariach oraz czerpią inspiracje z dobrych praktyk z całego świata. Wypożyczanie i rezerwacja zbiorów odbywa się za pomocą systemu bibliotecznego PROLIB. Użytkownicy biblioteki mogą korzystać z tabletów oraz robotów edukacyjnych Photon i Genibot. W zbiorach biblioteki znajdują się książki z aplikacjami do rozszerzonej rzeczywistości. Organizowane są warsztaty i szkolenia z zakresu kompetencji cyfrowych, a także warsztaty kodowania i programowania. Oprócz bogatego księgozbioru stacjonarnego, biblioteka oferuje również dostęp do e-booków za pośrednictwem platformy Legimi. W ofercie znajduje się również usługa skanowania i kolorowania archiwalnych fotografii przyniesionych przez użytkowników. Dodatkowym plusem był fakt wykonania remontu okolicznych chodników, parkingu oraz odświeżenie elewacji budynku, w który znajduje się biblioteka.

Podsumowanie

- Biblioteka zwyciężyła w prestiżowym konkursie European Property Awards 2021-2022 z najwyższym możliwym wynikiem 5 gwiazdek, jako najlepsze wnętrze publiczne w Polsce. W styczniu 2022 roku będzie reprezentowała Polskę na kolejnym etapie gdzie będzie konkurowała z najlepszymi projektami wnętrz w całej Europie. https://propertyawards.net/region/europe/?fwp_winner_year=2021-winners&fwp_winner_search=bioteka
- Bioteka zdobyła nagrodę w konkursie Luxury Lifestyle Awards 2021. Innymi zwycięskimi markami w konkursie są min. CHANEL, Tiffany&Co. czy Ferrari. Bioteka znalazła się w tym gronie ponieważ zdaniem jury nadaje nowy kierunek luksusu. Możliwość przebywania w centrum europejskiego miasta będąc otoczonym zielenią staje się luksusowym, a zarazem bardzo pożądanym doznaniem. https://luxurylifestyleawards.com/
- Bioteka jest nominowana w A' Design Award, konkursie określanym jako Oskary architektury. Oficjalne wyniki w kwietniu 2022. „A' Design Award and Competition is the World’s largest, most prestigious and influential design accolade, the highest achievement in design. A' Design Award Winner Logo, symbolizes exceptional design excellence in your products, projects and services.” https://competition.adesignaward.com/
- W sierpniu 2021 roku, na dorocznym zjeździe IFLA, Bioteka została nominowana w konkursie na najlepszą bibliotekę na świecie. Oficjalna lista nominowanych bibliotek z całego świata https://www.ifla.org/news/looking-back-at-the-public-library-of-the-year-award-2021/ . Jest to tym większe wyróżnienie, że zdecydowana większość ocenianych w konkursie bibliotek miała budżety na poziomie nawet 100-200 mln euro, a w przypadku Bioteki budżet prac budowlanych wyniósł 1,6 mln zł. Kryteria oceny to: interakcja z otoczeniem i kulturą lokalną, jakość architektoniczna, elastyczność, zrównoważony rozwój, przestrzeń edukacyjna, digitalizacja, cele i wizja.
- Bioteka została nominowana w największym polskim konkursie architektury ekologicznej PLGBC Green Building Awards 2021, w dwóch kategoriach: Najlepsze zrównoważone wnętrze oraz Najlepsza ekologiczna inicjatywa miejska/gminna.
Jako architekt zostałem zaproszony przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy ze Słowacji na coroczną konferencję, która odbyła się 6 października 2021 w celu wygłoszenia wykładu na temat projektowania nowoczesnych bibliotek. Na konferencje zapraszani są architekci z całego świata w celu przedstawienia projektów nadających nowe kierunki w projektowaniu bibliotek. Powodem zaproszenia mnie, jest oczywiście Bioteka.
- Bioteka przez część mediów branżowych ale i nie tylko, została okrzyknięta „prawdopodobnie najbardziej zieloną biblioteką w Europie”. Pojawiły się i wciąż pojawiają nowe publikacje zagraniczne. Opisane wyżej przykłady świadczą o tym, iż Bioteka jako lubelska instytucja kultury staje się swoista ambasadorką i promotorką czytelnictwa, regionu oraz wszelkich wartości pro-ekologicznych.