Budowa urządzeń retencyjnych małej retencji wodnej w zlewni rzeki Rudy

W ramach projektu pn.: „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”, który jest realizowany przez jednostki Lasów Państwowych na terenie całego kraju, Nadleśnictwo Szprotawa zrealizowało zadanie pod nazwą „Budowa urządzeń retencyjnych małej retencji wodnej w zlewni rzeki Rudy”. Ze względu na duży rozmiar inwestycji stanowiła ona duże wyzwanie projektowe, jak i budowlane, dlatego całe zadanie zostało podzielone na 3 etapy.
Głównym celem Projektu jest przystosowanie ekosystemów leśnych do zmieniających się warunków klimatycznych i zwiększenie ich odporności na negatywne skutki zjawisk naturalnych takich jak: susze, podtopienia czy pożary. Powyższy cel zostanie osiągnięty przede wszystkim przez znaczne zwiększenie retencji wodnej. Zadania realizowane w ramach Projektu poza efektami przyrodniczymi przyczyniają się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej terenów leśnych.
Inwestycja swym zakresem objęła tereny bardzo popularne wśród mieszkańców Szprotawy oraz okolic. Jest to teren przez który przebiega tzw. „Pętla Bobrowicka”, stanowiąca popularny szlak turystyczny oraz znajdują się tu „Stawy Bobrowickie”, czyli kompleks 6 śródleśnych stawów paciorkowych. Uznanie walorów przyrodniczych stawów znalazło odzwierciedlenie poprzez objęcie ich ochronie obszarowej w formie dwóch użytków ekologicznych („Łabędzie Stawy” oraz „Żurawie Bagno”), czyli terenów mających szczególne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Właśnie ze względu na charakter terenów objętych inwestycją zastosowano rozwiązania, które mają być trwałe, ale jednocześnie jak najmniej ingerujące w krajobraz.
W ramach inwestycji wykonano:
- odbudowę i konserwację rowów melioracyjnych o długości 43,54 km;
- przepusty z piętrzeniem – 59 szt.;
- przepusty – 44 szt.;
- progi piętrzące – 37 szt.;
- zastawki – 15 szt.;
- przepusty z mnichem – 2 szt.;
- stawy – 6 szt. o łącznej powierzchni 30,3 ha oraz zbiornik sedymentacyjny;
- umocnienie grobli ścianką szczelną na długości 853 m;
- szacowana łączna objętość zalewu stawów wynosi 278 700 m3.
Zastosowane rozwiązania:
- Z obawy na występujące w ostatnich latach wahania poziomu wód zastosowanie jedynie naturalnych surowców, takich jak drewno, ograniczyłoby trwałość wybudowanych obiektów, dlatego zostały one wykonane również z koszy gabionowych wypełnionych kamieniem, co w przypadku rozkładu drewna, pozwala w dalszym ciągu pełnić budowlą swoje funkcje. Gabiony z czasem ulegają „naturyzacji”, wypełniają się materią organiczną i zarastają roślinnością.
- Na głównym stawie, o największej powierzchni, zostały usypane dwie wyspy, które mają na celu umożliwienie wyprowadzenia lęgu ptactwu wodnemu. Wyspy pozbawione są roślinności drzewiastej, która stanowiłaby „czatownie” dla ptaków drapieżnych. Również grobla, która już nie pełni swojej roli, została oddzielona od brzegu, by ograniczyć dostęp drapieżników.
- Przed pierwszym stawem został wykopany mniejszy zbiornik sedymentacyjny, który ma za zadanie ograniczyć zamulanie stawów. Osady niesione przez rów zasilający osadzają się w tym zbiorniku, nie zamulając samych stawów. Zbiornik ten posiada z jednej strony wypłycone zejście, by był bardziej dostępny dla zwierzyny.
- W celu zachowania naturalnego charakteru użytków ekologicznych prace w dnach stawów ograniczone zostały do odmulenia niwelety rowu przebiegającego przez nie. Roślinność porastająca stawy została pozostawiona do naturalnego obumarcia i rozkładu.
- Groble zostały wzmocnione ścianką szczelną by ograniczyć szkody powodowane przez bobry.
Po zakończeniu prac na wszystkich 6 stawach ukazało się lustro wody. W pełni osiągnięto założony poziom retencji zbiornikowej. Wraz z powrotem wody i odtworzeniem cennych ekosystemów można zaobserwować wzmożoną aktywność ptactwa wodnego.
Łączny koszt prac budowlanych wyniósł 4 745 196,14 zł. Projekt został dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.