Rewitalizacja Zespołu Dworsko-Parkowego w Rybczewicach

Zespół dworsko-parkowy obejmujący dwór z przyległym parkiem i zbiornikiem wodnym znajduje się na terenie Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, ze szczególnym uwzględnieniem bogatej rzeźby lessowej oraz cennych przyrodniczo kompleksów leśnych. Obiekt mieści się w dorzeczu i bliskiej odległości rzeki Giełczwi. Rzeka Giełczew płynie naturalnym kortem w niewykształconej, wąskiej dolinie o stosunkowo stromych zboczach. Zachowanie walorów przyrodniczy chronionych było jednym z głównych efektów realizacji zadania.

Zabytkowy dwór zlokalizowany w zespole dworsko-parkowym w m. Rybczewice Drugie wpisany do rejestru zabytków pod nr A/1643. Przestrzenne założenie zespołu obejmuje murowany dwór, park krajobrazowy z aleją i układem wodnym (zbiornik wodny), murowaną bramę wjazdową z dwiema furtkami i przyległymi do niej odcinkami muru ogrodzeniowego oraz terenem dawnej zabudowy gospodarczej i dawnych kwater ogrodów owocowych.
Dwór wybudowano najprawdopodobniej w 1 ćw. XIX w. Do 2011 r. pełnił funkcję siedziby Zespołu Szkół Ogólnokształcących i od tego roku był wyłączony z użytku. Przed realizacją inwestycji, budynek był mocno zdegradowany. Elewacje budynku z licznymi ubytkami tynków i zarysowaniami. Schody zewnętrzne i taras z licznymi ubytkami i pęknięciami, zawilgoceniem. Wokół budynku zniszczona, nie spełniająca już swojej funkcji odwadniająca opaska betonowa. Ściany zewnętrzne zawilgocone, z ubytkami tynków, wysoleniami. Nadproża z widocznymi zarysowaniami i pęknięciami. Balkony w skrzydłach wschodnim i zachodnim w złym stanie technicznym z odsłoniętym od spodu, korodującym zbrojeniem. Balustrady z elementów metalowych skorodowane. Stolarka drzwiowa i okienna w bardzo złym stanie technicznym, nieszczelne, z postępującą korozją biologiczną. Wewnętrzne powierzchnie ścian z oznakami zawilgocenia, zasolenia i przemarzania wzdłuż krawędzi podłogi i ściany. Stwierdzono zagrzybienie ścian na skutek braku wentylacji pomieszczeń. Pokrycie dachowe z widocznymi nieszczelnościami. Ażurowe deskowanie zawilgocone, miejscami zbutwiałe, zniekształcone. Więźba dachowa wykazywała znaczne uszkodzenia biologiczne i mechaniczne. Kalenica zapadnięta do środka. Elementy drewniane zniszczone przez owady. Liczne braki w orynnowaniu.
Zmodernizowano budynek poprzez m.in. wykonanie nowego pokrycia dachowego i więźby dachowej, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, wykonanie robót zewnętrznych (m.in.: remont tarasu, odtworzenie i uzupełnienie tynków na elewacji wraz z robotami malarskimi, remont balkonów wraz z wykonaniem kutych balustrad), wykonanie robót wewnętrznych (m.in.: okładziny schodów, uzupełnienie ścian, remont stropów i podłóg, parkietów oraz renowacji istniejącego zabytkowego parkietu, okładzin posadzek, zabezpieczenie spękanych murów, uzupełnienie tynków wewnętrznych wraz z robotami malarskimi), wykonanie systemu oddymiania i napowietrzania, wymianę instalacji elektrycznej, komputerowej i telefonicznej, wymianę opraw oświetleniowych, wymianę istniejącej instalacji wodno – kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania wraz z kotłownią i piecem na biomasę.
Przyjęte rozwiązania projektowe, materiałowe i funkcjonale dla budynku zostały dobrane w sposób zakładający poszanowanie jego bryły i formy architektonicznej. Zachowane zostały detale architektoniczne: gzymsy, boniowania, obramienia okienne, podokienniki.
Zgodnie z zaleceniami Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zachowano strop belkowy, odtworzono balustrady balkonowe kute. Elewacjom przywrócono historyczną kolorystykę. Stolarka okienna i drzwiowa zostały wymienione zachowując wzory historyczne. Pozostawiono
9 sztuk oryginalnej stolarki drzwiowej i poddano je konserwacji.
Zabiegom konserwacji w celu zachowaniu jako świadków historii poddano m.in. oryginalny parkiet taflowy z intarsjami, kamienną posadzkę w ganku. Odrestaurowano oryginalną sztukatorską rozetę na suficie. Przeprowadzono sondaże badawcze w kierunku ustalenia oryginalnej kolorystyki i pomalowano budynek zgodnie z wynikami badań.
Budynek został przeznaczony na cele społeczne, kulturalne, turystyczne, centrotwórcze. Swoją siedzibę ma tutaj Gminna Biblioteka Publiczna, Klub Seniora oraz Koło Gospodyń Wiejskich. Pomieszczenia budynku służą podejmowaniu inicjatyw dotyczących działalności m.in. społecznej, kulturalnej, sportowej, turystycznej. We dworze organizowane są spotkania, szkolenia dla rolników, osób bezrobotnych, prelekcje, warsztaty rękodzielnicze, kiermasze, kursy tańca, koncerty i wiele innych... Realizowane są także projekty prowadzone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Gminna Bibliotekę Publiczną skierowane do osób z terenu gminy Rybczewice oraz turystów odwiedzających region.

Przed realizacją inwestycji, park był bardzo zaniedbany, z dużą ilością wiatrołomów, pokryty roślinnością ruderalną, samosiewami drzew i krzewów. Przywrócono podworskiemu parkowi właściwą rangę poprzez zabiegi kompozycyjne, odtworzenie i uczytelnienie dawnych ścieżek parkowych.
W 2021 r. wykonano rewitalizację parku. Projekt miał na celu przywrócenie wartości przyrodniczo – architektoniczno – użytkowych parku. Wykonano m.in. modernizację istniejących alejek, wykonanie ścieżek historycznych i przyrodniczo-dydaktycznych, budowę oświetlenia i monitoringu. Dokonano modernizacji istniejących dróg dojazdowych oraz dojść do parku, wykonano schody terenowe prowadzące do molo na Zbiorniku Małej Retencji. Odtworzono gazon, posadzono ozdobną zieleń w sąsiedztwie dworu, żywopłoty grabowe. Przeprowadzono prace pielęgnacyjne przy drzewostanie wraz z usunięciem drzew w złej kondycji zdrowotnej. Zlikwidowano elementy zaburzające układ parku poprzez usunięcie szpecących drewnianych i stalowych budynków garażowych.Projekt obejmował budowę elementów małej architektury oraz nasadzenia zieleni.
W 2022 r. rozpoczęły się prace związane z rewaloryzacją Zbiornika Małej Retencji wraz z najbliższym otoczeniem. Prace obejmowały: częściowe odmulenie i oczyszczenie zbiornika (bez ingerencji w istniejącą szatę roślinną oraz linię brzegową), remont miecha wpustowego i spustowego. Budowę ciągu pieszego wokół zbiornika, budowę oświetlenia, montaż elementów małej architektury, budowę drewnianego molo, montaż pływających fontann napowietrzających.
W maju 2023 roku zakończona została pełna rewitalizacja zabytkowego zespołu dworsko-parkowego w Rybczewicach Drugich, która prezentuje potencjał dziedzictwa naturalnego i kulturowego naszego regionu - Gminy Rybczewice.