Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej

Przedmiotem zgłoszenia do Konkursu jest remont, przebudowa, rozbudowa i zmiana sposobu użytkowania budynku magazynowego tzw. „Lagerhaus” na siedzibę Muzeum Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej.
Budynek zlokalizowany jest w Oświęcimiu przy ul. Św. Maksymiliana Marii Kolbego 2A. Jest to budynek poprzemysłowy, wolnostojący, założony na rzucie prostokąta. Posiada dwie kondygnacje nadziemne, piwnice pod częścią północną, oraz nieużytkowe poddasze. Obiekt jest murowany, częściowo otynkowany, z ryzalitem w osi skrajnej oraz parterową dobudową w części południowej. Dach dwuspadowy z przełamaniem kalenicy pod kątem prostym w połowie długości budynku, kryty dachówką, więźba drewniana.
Opisywany budynek powstał przed rokiem 1916, o pierwotnej (nigdy nie pełnionej) funkcji piekarni dla osiedla barakowego emigrantów i robotników sezonowych. Od 1924 r. pełnił funkcje magazynu surowca Polskiego Monopolu Tytoniowego. W latach 1940-44 służył jako magazyn SS „Lagerhaus”, czyli magazyn mąki, cukru i kaszy dla przemysłu spożywczego załogi SS. Sam budynek zlokalizowany jest w odległości 200 m od byłego Niemieckiego Nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego i Zagłady Auschwitz. Do roku 1951 budynek znajdował się w użytkowaniu Zakładów Tytoniowych. Po II wojnie światowej należał do Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego Państwowych Zakładów Zbożowych w Krakowie i pełnił funkcję spichlerza zbożowego, aż do lat 90 XX wieku. Od lat 90 XX wieku obiekt stał niezagospodarowany i ulegał zniszczeniu.
W związku z adaptacją budynku na potrzeby Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej zaprojektowano i wykonano następujące prace budowlane:
˗ demontaż istniejącego pokrycia dachowego (do ponownego ułożenia) oraz rozbiórkę istniejącej więźby dachowej,
˗ rozbiórkę istniejącego stropu podstrychowego (odciążającego) na ażurowych belkach stalowych,
˗ rozbiórkę istniejącego stropu żelbetowego nad I piętrem,
˗ wykonanie podbicia istniejących fundamentów,
˗ wykonanie nowego stropu żelbetowego nad I piętrem w układzie płytowo-belkowym,
˗ wykonanie nowej więźby dachowej o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej,
˗ odtworzenie pokrycia dachowego na nowej więźbie,
˗ wykonanie uzupełnień stropu żelbetowego nad parterem w miejscach istniejących otworów,
˗ wykonanie wzmocnień części istniejących belek żelbetowych taśmami i matami węglowymi,
˗ wykonanie przebić w istniejących ścianach nośnych zabezpieczonych nadprożami z belek stalowych,
˗ dobudowę nowej kubatury od strony południowo-zachodniej (wykonanie żelbetowej wspornikowej ściany szczytowej; wykonanie stalowego szybu windowego (szyb windowy w postaci przestrzennej ramy z rur kwadratowych RK150x150x5); wykonanie nowej, trójbiegowej klatki schodowej zamocowanej wspornikowo w ścianie szczytowej; wykonanie podwójnej fasady: wewnętrznej szklanej montowanej na wewnętrznej stalowej konstrukcji ramowej oraz zewnętrznej z płyt betonowych z GFRP montowanej na zewnętrznej stalowej konstrukcji ramowej,
˗ dobudowę strefy wejścia i nowej kubatury od strony północno-wschodniej (wykonanie żelbetowej rampy wejściowej o przekroju skrzynkowym, wykonanie zewnętrznych żelbetowych schodów płytowych z przedsionkiem wejściowym o konstrukcji żelbetowej)
˗ prace konserwatorskie obejmujące wszystkie elewacje.
Obecnie w Muzeum została zrealizowana wystawa stała pt. „Obrazy pamięci – losy mieszkańców ziemi oświęcimskiej”, która ma na celu przywrócenie i ocalenie pamięci o ludziach tworzących historię ziemi oświęcimskiej. Ekspozycja łączy czas przeszły z teraźniejszością, budując międzypokoleniową więź i wspólnotę. Myślą przewodnią ekspozycji jest ukierunkowanie na losy człowieka w zderzeniu z ważnymi wydarzeniami historycznymi. Kluczowa część ekspozycji dotyczy okresu II wojny światowej i prezentuje bohaterskie działania mieszkańców, którzy z narażeniem życia własnego i swoich bliskich, udzielali wszelkiej pomocy więźniom obozu Auschwitz. Ekspozycja ma charakter multimedialny, z wiodącą rolą relacji świadków na nowo przeżywających historię, w której uczestniczyli. Filmy wzbogacone są historycznym komentarzem narratora, zdjęciami i archiwalnymi dokumentami. Całość narracji uzupełniają artefakty umieszczone w nowoczesnych gablotach. Wystawa zlokalizowana jest na trzech poziomach budynku.
Kontynuacją wystawy stałej jest znajdująca się na zewnątrz „Ścieżka Superbohaterów” - wyjątkowe miejsce, które przenosi korzystające z niego dzieci w przeszłość. Ścieżka składa się z siedmiu stref, z których każda dedykowana jest małym „zuchom” – dzieciom, które w czasie II wojny światowej mimo swojego wieku pomagały więźniom obozu. Tych wyjątkowych bohaterów można też odnaleźć na wystawie stałej, oglądając relacje świadków historii. Ścieżka edukacyjna zaprojektowana została z myślą o najmłodszych zwiedzających w prosty i sugestywny sposób przekazuje historię dzieci i ich trudną wojenną codzienność.