Park miejski we Władysławowie - Prądy morskie

Przy projektowaniu parku istotnym było skupienie się na potencjale miejsca – miasta Władysławowa i jego nadbałtyckiej lokalizacji oraz uchwycenie tego, co w skali kraju ciągle pozostaje mało eksplorowanym tematem – świadomość zjawisk zachodzących w morzu oraz ich szerokie konsekwencje. Zagadnienia związane z istnieniem prądów morskich w wodach Bałtyku są mało znane większości społeczeństwa, wykorzystanie więc obszernej przestrzeni parku na edukację otwierało nową szansę na zapoznanie się z nimi. Z pozoru spokojne wody Morza Bałtyckiego i ich przewidywalność zachęcają do beztroskich kąpieli. Nic bardziej mylnego – warunki zmieniają się wraz ze zmianą prądu. Dlatego wykorzystując możliwości położenia powstało miejsce nie tylko sprzyjające odpoczynkowi i rekreacji, ale również, jakże ważnemu, aspektowi edukacyjnemu.

Przez większą część roku na polskim wybrzeżu wieją wiatry zachodnie, które przynoszą znad innych obszarów określone masy powietrza. To siła Coriolisa (następstwo ruchu obrotowego Ziemi) powoduje, że wiatry czy prądy morskie ulegają odchyleniu. I właśnie dlatego w Polsce najczęściej wieje wiatr z zachodu, powodujący wytwarzanie prądu ciepłego oraz „zawijanie się” powierzchniowych wód do głębi. Kiedy jednak przez kilka dni z rzędu utrzymuje się wiatr wschodni, wytwarza się prąd zimny, a zalegające na głębinie ciężkie i zimne wody „odwijają” się przy brzegu i wypływają na powierzchnię.

Wyzwaniem nie tylko dla amatorów morskich kąpieli, ale również dla profesjonalnych pływaków są wysokie bałtyckie fale, wiry, zmieniające się dno i niebezpieczne prądy. Często występujące te zjawiska oraz mała wiedza z zakresu związanych z prądami niebezpieczeństw, co roku zbiera czarne żniwo. Do najbardziej zdradliwych należą prądy wsteczne i porywające, występujące nie tylko podczas silnego sztormowego wiatru. Najczęściej ratunkiem dla osoby, która wpadła w taki prąd jest poddanie się jego sile. Ale to nie wyczerpuje tematu.

Jest to bardzo duży zakres wiedzy, który niezaprzeczalnie trzeba rozpowszechniać, ale…

Czy architektura może edukować? Czy gdyby ludzie rozumieli więcej, czym są prądy morskie, zainteresowali się nimi i potrafili je z odpowiednim wyprzedzeniem rozpoznawać, czy byłoby bezpieczniej? Zdecydowanie warto było na 20 ha stworzyć warunki do takiej edukacji. W parku ustawiono szereg tablic, które informują o tych zjawiskach oraz o tym, jaki jest sposób na ratunek. Ta złożona koncepcja przekazu ma być inspiracją do ciągłego pogłębiania świadomości na temat bezpiecznego korzystania z morskich kąpieli oraz znajomości fizycznych i naturalnych zjawisk.

Przestrzeń parku wykorzystano do stworzenia dwóch ścieżek zasadniczych, będących przekaźnikiem tematu i treści, długich, biegnących równolegle do siebie, w pewnym oddaleniu. Schodzą się do jednego punktu na początku i na końcu swojej długości, płynnie przechodząc w tym miejscu jedna w drugą. Te ścieżki to odpowiednio prąd zimny i prąd ciepły. Przypisanie nazw jest zgodne z kierunkami geograficznymi – prąd ciepły od zachodu i prąd zimny od wschodu. Czyli tak, jak w rzeczywistości – wiatr zachodni przynosi prąd ciepły, wiatr wschodni prąd zimny.

Tej idei podporządkowano kolorystkę związaną z każdą ze ścieżek. Dobór roślin, kwiatów, oświetlenia odzwierciedla temperaturę prądu. Nasadzenia tworzą kaskadę o różnej wysokości. Kolorystyka kwiatów, liści i owoców dopasowana jest do rodzaju prądu. Prąd zimny zbudują rośliny kwitnące w barwach chłodnych: niebieskim, różowym, fioletowym. Prąd ciepły stworzą krzewy i byliny o liściach, owocach lub kwiatach w barwach żółci, pomarańczy, czerwieni. Rośliny dobrano tak, by kompozycja była czytelna zarówno wiosną, jak i latem czy jesienią.

Ten podział na dwa kolory jest dostrzegalny od samego wejścia do parku. Następnie jest konsekwentnie prowadzony wzdłuż całej długości każdej ze ścieżek.

Wzdłuż wyżej opisanych ciągów pieszych zaprojektowano dodatkowe elementy zagospodarowania: place, miejsca spotkań, siłownię, strefę wyciszenia, strefę piknikową. Część z nich została wyposażona w punkty HotSpot, a w tych umiejscowionych wzdłuż głównej ścieżki wprowadzono motywy legend nadmorskich i kaszubskich. Odwiedzający może zapoznać się z wybranymi baśniami, znanymi w tym regionie oraz obejrzeć rzeźbę zainspirowaną daną historią. Dzięki tym działaniom zmieniła się jakość tej przestrzeni i to nie tylko pod względem estetycznym. Miejsce to stało się zdecydowanie bardziej bezpieczne, sprzyjające wykonywaniu różnych aktywności w ramach spędzania czasu na świeżym powietrzu. Ponadto najistotniejszy jest również aspekt środowiskowy, bo dzięki systemowemu uporządkowaniu parku, udało się zapewnić lepsze warunki bytowania obecnej tam florze i faunie.

Nie zapomniano o najmniejszych mieszkańcach, których egzystencja jest niezwykle ważna dla całego parkowego ekosystemu. Na pniach drzew zamontowano budki lęgowe dla różnych gatunków ptaków m.in. modraszki, bogatka, szpaka, kawki. Stałe karmniki dla ptaków przeznaczone do dokarmiania wszystkich drobnych gatunków ptaków śpiewających pozostających lub przylatujących do naszego kraju w okresie zimowym np. jemiołuszki, sikorki, dzięcioły, gile, wróble. Budki i schronienia dla ssaków przeznaczone są głownie dla nietoperzy, ale także wiewiórki pospolitej, czy gatunków z rodziny pilchowatych, tj. popielica i orzesznica. W sąsiedztwie rabat zaprojektowano hotele dla owadów, tak aby mogły jednorazowo pomieścić wiele osobników różnych gatunków. Szczególnie chętnie zamieszkają w nim pszczoły murarki, motyle, biedronki, skorki i złotooki – gatunki pożyteczne, zapylające rośliny i zwalczające szkodniki.

Wszystko to razem daje odwiedzającym gościom pełne zanurzenie w tematyce obszaru, do jakiego udali się na wakacyjny wypoczynek.

Prace projektowe objęły swoim zakresem również uporządkowanie ścieżek istniejących. Od strony Al. Stefana Żeromskiego do istniejącego cmentarza prowadzą utwardzone ciągi piesze. Wzdłuż głównej osi założenia została zaprojektowana aleja kwiatowa z uzupełniającymi w niej ścieżkami i placem zadumy. Miejsca te sprzyjają odpoczynkowi i wyciszeniu, odpowiadając jednocześnie charakterowi i funkcji sąsiadującego terenu.

W celu podniesienia jakości przestrzeni publicznej wzdłuż Al. Stefana Żeromskiego, na skarpie wznoszącej się w kierunku parku wprowadzono nowe nasadzenia. Użytkownikom przestrzeni pozostawiono wybór - mogą oni przechadzać się główną ulicą oglądając nasadzenia z boku lub wejść do parku i spacerować wśród kojącej zieleni i kolorowej roślinności.

Ostatnim elementem kompozycji parku, ale nie mniej ważnym w odbiorze, jest rozmieszczenie symboli legend kaszubskich wzdłuż wszystkich ścieżek. W ten sposób park zapewnia podwójną edukację. Łatwiejszą i bardziej dosłowną – poprzez namacalny byt drewnianych posągów, postaci z legend i tablic z przytoczoną treścią – oraz – trudniejszą, bo nie podaną bezpośrednio, a zarysowaną poprzez pewną symbolikę zastosowanych rozwiązań – informację edukacyjną o prądach morskich.

Każda wizyta w parku gwarantuje wysoce interaktywne doznania na wielu płaszczyznach. Jest to zarówno spotkanie z naturą, historią i nauką, a przede wszystkim relaksem, odprężeniem i odpoczynkiem.