Odrestaurowanie średniowiecznego muru obronnego w Inowrocławiu

Inowrocław to jedno z najstarszych polskich miast. Początkowo miasto, które zajmowało powierzchnię 16 ha, broniło się jeszcze przy użyciu obwarowań drewniano – ziemnych. Mury obronne Inowrocławia, których budowę rozpoczęto w końcu XIII wieku, były największą inwestycją budowlaną miasta, świadczącą o jego wysokiej pozycji i zamożności. Miasto opasywały mury o łącznej długości około 1600 metrów. Ich szerokość wynosiła 1,8 - 2,1 m, a wysokość około 5-7 m. W murach rozmieszczonych było 16 baszt i trzy bramy, przez które wiodły szlaki w kierunku Bydgoszczy, Torunia i Poznania. Przed murami znajdowała się fosa wypełniona wodą. Mur wybudowano z cegły palcówki na cokole z kamieni polnych, granitowych, warstwowanych do poziomu drobniejszymi kamieniami i cegłą, zalanych zaprawą wapienną.
Mury Inowrocławia oparły się w 1331 roku najazdowi wojsk krzyżackich, jednak już w kolejnym roku ponownie zaatakowane miasto zostało zajęte. Po krótkim oblężeniu zrezygnowano z dalszej obrony. Sto lat później, w 1431 roku, miasto zostało ponownie zdobyte przez Krzyżaków i spalone. Po tym wydarzeniu przeprowadzono naprawy murów i rozbudowano bramy miejskie i baszty. Średniowieczne fortyfikacje Inowrocławia dotrwały do początku XVII wieku. W wielu miejscach ich stan nie był jednak zadowalający. Po spustoszeniu Inowrocławia przez Szwedów w 1656 roku mury miejskie stopniowo niszczały. W XVIII i XIX wieku wraz z rozwojem miasta kolejne partie średniowiecznych umocnień miejskich były rozbierane.

Do dziś zachowały się jedynie dwa fragmenty gotyckich murów obronnych (wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego): przy szkole muzycznej (ul. Jana Kilińskiego) oraz w podwórzu posesji przy ul. Kasztelańskiej.
Fragment przy ul. Kasztelańskiej częściowo wyeksponowany jest w ścianie Kujawskiego Centrum Kultury, w jednym z pomieszczeń stałej wystawy archeologicznej „Askaukalis Inowrocław”. Reszta muru na zewnątrz pełniła funkcję tylnych ścian budynków.
Ze względu na zły stan zachowania materiału zabytkowego Miasto Inowrocław podjęło działania rewaloryzacji muru i zagospodarowania terenu na cele kulturalne i społeczne. Został przeprowadzony szereg prac, dzięki którym wyeliminowano przyczyny destrukcji muru, wzmocnienie i ustabilizowanie materii zabytkowej oraz zabezpieczenie przed dalszym niszczeniem. Przed rozpoczęciem prac polegających na zabezpieczeniu i ustabilizowaniu przeznaczonego do wyeksponowania oryginalnego fragmentu muru południowego zespół budowlany przeprowadził szereg prac konstrukcyjno-budowlanych. M.in. było to: usunięcie roślinności, w tym drzew, otaczających mur od strony północnej i południowej; obniżenie poziomu gruntu i odkopanie zasypanej części muru; wykonanie podbicia fundamentów w formie ławy betonowej; uzupełnienie/przemurowanie większości lica muru cegłą o wymiarach cegły gotyckiej oraz nadmurowanie korony muru.
Pracom konserwatorskim przeprowadzonym przez zespół konserwatorów podlegał fragment muru w części wschodniej. Stan zachowania tych partii przed przystąpieniem do prac był bardzo zły.
Podjęte działania przywróciły murowi cechy estetyczne i funkcjonalne. Została zrekonstruowana korona muru, oraz przywrócone pierwotne lico. Cały teren został zaaranżowany zielenią, chodnikami, ławkami, lampami. Na murze powstała platforma widokowa ze schodami oraz platformą dla niepełnosprawnych. Teren ogrodzono płotem w postaci muru i krat wema. Na jednej ze ścian powstały dzieła słynnego inowrocławskiego artysty przedstawiające „dawny Inowrocław”.
Projekt wyeksponował zabytkową strukturę muru przy pomocy lekkiej i nowoczesnej interpretacji średniowiecznej architektury.